جریان سوم شهروندی که با محور انسان و شهروند و براساس آموزه های حقوق بشر و شهروندی بنیان گذاری شده ،دارای ارکانی است ؛که شهروندان پویا با توجه حس مسئوليت پذیری خود، ضمن ادای کلیه وظایف و مسئوليت هاى فردى ،بطور داوطلبانه توانایی های خود را جهت کمک به پیشرفت و بهبود جامعه ،شهر و کشور مورد بهره برداری قرار می دهند؛ تا با توجه به تخصص ،استعداد ، تمايل يا داشتن وضعيت مشابه با عضويت در سازمان های مردم نهاد ،شورایاری ها یا گروه های خودیاری برای تحقق منافع و اهداف مشترک ،مشارکت در فعالیت های اجتماعی برای پیشرفت جامعه،شهر و کشور،تلاش برای ارتقاء آگاهی حقوق شهروندی ،توسعه و تقویت و نهادینه کردن مفهوم مسئوليت پذیری شهروندی در قالب ارکان ثلاثه این جریان فعالیت می نمایند.
جریان سوم شهروندی جریان روشنگری،توانمندسازی، سازواری مدنی، فرمان مدنی و مطالبه گری غیر متمرکز، داوطلبانه، مشارکتی و خودگردان که دارای تعریف، اهداف، ارکان و اصولی است که با محوریت شهروند و بر مبنای حقوق بشر و شهروندی و مسئولیت پذیری شهروندان ایرانی بنیان گذاری شده و برای تحقق دولت حقوقی فعالیت می نماید،این جریان ازسازواری ( ائتلاف ) مدنی سازمانهای مردم نهاد، گروه‌های خودیاری، شورایاری‌ها، فعالان حقوق بشر و شهروندی – زنان-مدنی –فرهنگی- اجتماعی-محیط زیستی، معلمان، کارگران، هنرمندان، نویسندگان، دانشجویان، جوانان، اقوام و اقلیت‌های مذهبی و دینی برای تحقق آنها فعالیت می کند.
جریان سوم شهروندی بر این واقف است که هر یک از سازمان های مردم نهاد،گروه های خودیاری، شورایاری ها، فعالان حقوق بشر و شهروندی ،زنان،مدنی ،فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی ، کارگران، معلمان، کارگران، هنرمندان، نویسندگان ، دانشجویان، جوانان،اقوام، اقلیت‌های مذهبی و دینی به تنهایی قادر به تاثیر گذاری بر نهادها ،مقامات، مسئولين برای تحقق حقوق ،خواسته ها، مطالبات ،اهداف ،حفظ منافع شهروندان ، ثروتها ،منابع عمومی و رعایت قوانین و مقررات نخواهد بود بلکه سازواری ( ائتلاف )مدنی آنها در قالب جریان سوم شهروندی به عنوان یک جریان مدنی برای تحقق حقوق بشر و شهروندی امری حیاتی است این سازواری مدنی ضمن غیر سیاسی شدن حقوق ،مطالبات و خواسته ها قدرت تاثیری را ارتقاء داده و امکان تحقق آنها را فراهم می سازد.
جریان سوم شهروندی ارکان خود را آنچنان فراگیری می داند که تمامی سازمان های مردم نهاد،گروه های خودیاری، شورایاری ها، فعالان حقوق بشر و شهروندی ،زنان،مدنی ،فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی ، کارگران، معلمان، کارگران، هنرمندان، نویسندگان ، دانشجویان، جوانان،اقوام، اقلیت‌های مذهبی و دینی را در یک جنبش سراسری گرد آورد جنبش رنگین‌کمان حقوق شهروندان ایرانی که هر گروه اجتماعی حقوق ،مطالبات و منافعش درآن قرار گرفته و در این بسیج اجتماعی سهیم باشد. این سازواری (ائتلاف مدنی) منجربه شکل گیری شبكه گسترده‌اي از روابط اجتماعي و فرهنگي در راستای دستیابی به حقوق شهروندی ،آزادی های بنیادین ،شیوع تفکر حقوق بشر و شهروندی ،تحقق هویت شهروندی به عنوان هویت ملی،مشارکت واقعی شهروندان ایرانی در اداره کشور، تامین و تضمین حقوق زنان،حفظ موجودیت وانسجام و سلامت وهویت وحقوق گروه های اجتماعی اعم ازکارگران، زنان، جوانان، اقوام، اقلیتها وغیره در قبال تحرکات عمدی و تحولات عادی نهادهای دولتی یا عمومی را موثر می داند.
ارکان جریان سوم شهروندی
سازمان های مردم نهاد：
سازمان های مردم نهاد اولین رکن از ارکان ثلاثه جریان شهروندی است.سازمانی که توسط گروهی ازشهروندان برای تحقق اهداف مشخص درقالب یکی ازفعالیتهای اجتماعی،فرهنگی و…بصورت داوطلبانه فعالیت می نمایند. این سازمانها مردمی می باشند. امانحوه فعالیت آنهابگونه ای است که با دو جریان اصلاحات و اصولگرا ودستگاه های دولتی وعمومی وبخش خصوصی ارتباط داشته وبرتصمیمات واقدامات آنهاتاثیرگذار می باشند.بیشترسمن ها غیرانتفاعی می باشند وبا کمک‌های مردمی یاسازمانهای دولتی فعالیت می نمایند.سازمانهای مردم‌نهادبرای رسیدن به اهداف متفاوت و متعددی فعالیت می‌کنند که در جهت تحقق اهداف فرهنگی،اجتماعی یاسیاسی اعضاوشهروندان جامعه فعالیت می کنند ازمهمترین فعالیتهای این سازمانهامی توان به فعالیتهای مرتبط بامحیط‌زیست،حقوق بشر وشهروندی،بهداشت ورفاه،بهبودوضعيت آموزش و پرورش،مقابله بااعتیاد وموادمخدر،ارائه خدمات حمایتى ازحقوق اطفال وزنان،شفافيت عملكردنهادها ى عمومى و دولتى،نظارت همگانی برعملکرد مدیران،مقابله باآلودگی ها ،ارتقا وافزایش تقبل مسئوليت اجتماعى شهروندان ،مبارزه باتبعيض نژادی ، رشد پذیرش درونی تفاوتها،نظارت عمومی و حاکمیت قانون اشاره کرد.تعداد این سازمانها و وسعت فعالیت آنهاباتوجه به میزان آگاهی ومطالبه گری شهروندان تحدید می گردد و هرچه این آگاهی بیشترباشد تعداد سازمانها و وسعت فعالیت زیادتر واهداف آنهاطیف وسیعی ازموقعیت‌های سیاسی واجتماعی را در بر می‌گیرد.
نهاد شورایاری：
یکی دیگر ازارکان ثلاثه جریان شهروندی است نهاد شورایاری نهادی غیر دولتی ،غیر متمرکز ، غیر سیاسی، داوطلبانه، مشارکتی و خود گردان است که اعضای آن توسط شهروندان محله انتخاب و به‌صورت داوطلبانه فعالیت می نمایند تا بعنوان شهروندانی پویا رابط بین اهالی محله و مدیران شهری عمل نمایند و مردمی ترین نهاد را تشکیل می دهند این نهاد ،همگانی بودن مشارکت در ساختار قدرت بعنوان یکی از اصول پایه ای مردم سالاری را محقق می سازد که بموجب آن بیشترین شمار ممکن از شهروندان در امور عمومی و قدرت سیاسی مشارکت می نمایند.
گروه های خودیاری ：
سومین رکن جریان شهروندی گروه های خودیاری است که در نتیجه ارتقاء مسئولیت های اجتماعی شهروندان در جوامع پدیدار شدند وعبارت‌اند از گروه‌های باز، خودگردان و کوچکی که به فواصل منظمی یکدیگر را ملاقات می‌کنند و فعالیت اصلی آنها کمک دوجانبه است .اعضای گروه های خودیاری که از وضعیت مشابهی برخوردار می باشند برای تحقق منافع و اهداف مشترک یا رویارویی با مخاطر جمعی گردهم می آیند ، در این گروه ها معمولا سلسله مراتبی وجود ندارد و اعضا بصورت مشارکتی فعالیت می نمایند.اعضای گروه های خودیاری شناورند و ممکن برای مدتی کوتاه یا بلند در گردهمایی گروه خودیاری شرکت نمایند. این گروه ها با کمک مالی یا هدایایی اعضای آنها فعال می باشند و از درآمدهای ثابتی برخوردار نیستند ، در این گروه ها آرمان های اخلاقی حاکمیت دارد .از مهمترین ویژگیهای گروه های خودیاری سهیم شدن اعضا در ارائه اطلاعات و تجربیات شخصی با دیگر اعضای گروه است و ویژگی دیگر این گروه ها کار در طرح های معین می باشد که بموجب آن اعضا برای رسیدن به هدفها و آرمان خود بصورت تعاونی فعالیت می نمایند .
مسعد سلیتی
وکیل پایه یک دادگستری
